ΜΟΝΑΞΙΑ: «ΕΙΜΑΙ ΜΟΝΟΣ» Ή «ΝΙΩΘΩ ΜΟΝΟΣ»;

Νικολία Ζωμένου Ψυχολόγος Υγείας, MSc.- Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεύτρια 

Η μοναξιά μας φέρνει κοντά με τους άλλους, μας κάνει να επιζητούμε την παρέα τους, τη συντροφιά, τη φιλία, τον έρωτα, την επικοινωνία και την ουσιαστική σύνδεση.

Ποιος θέλει να νιώθει μόνος; Έχουμε συνδέσει τη μοναξιά με τη λύπη, με κάτι άσχημο και μη επιθυμητό. Είναι στενάχωρο να νιώθει κάποιος μόνος και πολλές φορές λυπόμαστε κάποιον που είναι «μόνος». Συχνά πιστεύουμε ότι όποιος είναι μόνος, πρέπει να έχει και κάποιο «πρόβλημα». Ίσως είναι «περίεργος», «απροσάρμοστος», «αντικοινωνικός» ή έστω δεν είναι «ευχάριστος» άνθρωπος κι έτσι οι άλλοι τον περιθωριοποίησαν και τον απομόνωσαν.

Κι αν είναι οι άλλοι οι «προβληματικοί», οι «περίεργοι», οι «απροσάρμοστοι» κι αυτός ο κάποιος επέλεξε να απομονωθεί από αυτούς; Το να είναι κάποιος μόνος επειδή δεν περιτριγυρίζεται από τη φυσική παρουσία άλλων δεν σημαίνει απαραίτητα ότι νιώθει και μόνος, όπως ισχύει και το αντίστροφο: το γεγονός ότι κάποιος είναι μαζί με άλλους ανθρώπους δεν σημαίνει ότι δεν νιώθει μοναξιά. Κι αυτό ίσως είναι το χειρότερο είδος μοναξιάς. Να είσαι μαζί με κάποιον και να νιώθεις μέσα σου μόνος, κενός, άδειος.

Παρόλο που ταυτίζουμε το «είμαι μόνος» με το «νιώθω μόνος», γιατί συχνά αυτά τα δύο πάνε μαζί, οι δυο έννοιες στην πραγματικότητα διαφοροποιούνται. Όπως επίσης υπάρχει διαφοροποίηση ανάμεσα στη μοναξιά και στη μοναχικότητα. Άλλο να επιλέγεις να είσαι μόνος ή να περνάς χρόνο με τον εαυτό σου, γιατί είναι κάτι που το χρειάζεσαι και είναι κι αυτό μια απολύτως φυσιολογική ανθρώπινη ανάγκη, και άλλο να είσαι μόνος λόγω συνθηκών, καταστάσεων ή επιλογών που σε οδήγησαν στη μοναξιά.

Είναι βαρύ το συναίσθημα της μοναξιάς. Πολλές φορές ίσως νιώσεις ότι σε παρασύρει, σε ρουφάει σαν δίνη και σε κρατάει αιχμάλωτο, απομονώνοντάς σε περαιτέρω από τους υπόλοιπους. Νιώθεις ότι δεν υπάρχει κανένας άνθρωπος στον κόσμο που να σε καταλαβαίνει πραγματικά, που να σε αγγίζει, που να μιλάει τη γλώσσα της ψυχής σου. Που να την ακούει ακόμα κι όταν εκείνη σιωπά. Και να ερμηνεύει σωστά τον ήχο της σιωπής της.

Η μοναξιά δεν είναι πάντα μια «δυσάρεστη κατάσταση». Συχνά, όλοι μας επιζητούμε τη μοναξιά, την απομόνωση και την ησυχία που συνεπάγεται. Την έχουμε ανάγκη. Είναι ο χρόνος που παίρνουμε για να αφιερώσουμε στον εαυτό μας, να αφουγγραστούμε τις σκέψεις μας, να αποστασιοποιηθούμε από όσα συμβαίνουν γύρω μας και να εστιάσουμε μέσα μας, να κάνουμε μια εσωτερική «παύση». Κάποιοι άνθρωποι είναι εκ φύσεως πιο εσωστρεφείς και μοναχικοί από άλλους και απολαμβάνουν να περνούν χρόνο με τον εαυτό τους.

Στον αντίποδα βρίσκονται κάποιοι άνθρωποι που θέλουν να είναι συνεχώς με κόσμο γιατί δεν αντέχουν να είναι μόνοι τους. Χρειάζονται την παρουσία κάποιου δίπλα τους, έστω σαν αίσθηση, για να νιώθουν πιο ασφαλείς. Τους είναι αδύνατο να διαχειριστούν το συναίσθημα της μοναξιάς. Η μοναξιά συχνά προσκαλεί και τις «φίλες» της: έντονη λύπη, ανησυχία, φόβος, άγχος, ανασφάλεια, απογοήτευση…

Η μοναξιά μας τρομάζει πολλές φορές. Πώς να την επεξεργαστούμε; Πώς να ξεφύγουμε από αυτήν; Ίσως κι εσύ να το έχεις νιώσει αυτό και να έχεις σκεφτεί ότι κάτι σου συμβαίνει, «δεν θα έπρεπε» να νιώθεις έτσι. Δεν υπάρχει πρέπει και δεν πρέπει στα συναισθήματα. Τα νιώθουμε όλοι οι άνθρωποι και τα νιώθουμε για κάποιο λόγο.

Μπορεί να μην είναι όλα ευχάριστα και να μην έχουμε όλοι την ίδια «αντοχή» στα δυσάρεστα συναισθήματα, αλλά έρχονται σ’ εμάς για κάποιο λόγο, για να μας επικοινωνήσουν κάτι. Κάποια ανάγκη μας που είναι ανικανοποίητη. Κάποια πλευρά του εαυτού μας που ζητά φροντίδα.

Πολλοί άνθρωποι φοβούνται ότι κάτι κάνουν ή λένε λάθος και γι’ αυτό οι άλλοι απομακρύνονται από δίπλα τους. Κι έτσι επιλέγουν να απομονωθούν από μόνοι τους, για να αποφύγουν να βιώσουν την απόρριψη και την περιθωριοποίηση από τους άλλους, ξεγελώντας τον εαυτό τους πως ήταν δική τους επιλογή να απομονωθούν…

Ή μπορεί να λειτουργήσουν με άλλους τρόπους που θα επιβεβαιώσουν το φόβο τους και εν τέλει οι ίδιες οι πράξεις τους θα οδηγήσουν στην απομόνωσή τους, ένα είδος «αυτοεκπληρούμενης προφητείας». Ουσιαστικά αυτό-απομονώνονται γιατί πιστεύουν πως οι φόβοι και οι σκέψεις τους είναι αληθείς και εν τέλει οι υποθέσεις που αρχικά έκαναν (ότι οι άλλοι θα τους απομονώσουν γιατί κάνουν κάποιο λάθος…) επιβεβαιώνονται.

Συχνά είναι τρομαχτικό να νιώθεις μόνος. Γιατί είσαι εσύ και οι σκέψεις σου. Όταν περιτριγυρίζεσαι συνεχώς από κόσμο, δεν έχεις πραγματικά το χρόνο να κάτσεις με τον εαυτό σου και να δεις/διαπραγματευτείς τα θέματά σου. Είναι τρομαχτικό να είσαι μόνος, ιδίως αν δεν σου αρέσει ο εαυτός σου.

Αν εύχεσαι να ήσουν διαφορετικός, να έκανες περισσότερα πράγματα, να δρούσες αλλιώς, να τα έκανες όλα καλύτερα, να αισθανόσουν διαφορετικά, να ήσουν πιο συγκροτημένος, πιο ισορροπημένος, πιο χαρούμενος, πιο αποτελεσματικός, λιγότερο αγχωμένος, λιγότερο θυμωμένος, δυσαρεστημένος, κουρασμένος, απογοητευμένος, λιγότερο ένοχος ή φοβισμένος. Λιγότερο μόνος.

Ή όταν αρχίζεις και σκέφτεσαι όλα όσα αναβάλλεις για «αργότερα», λες και το «αργότερα» είναι εγγυημένο πως θα υπάρχει για σένα και εν τέλει καταλήγεις να αναβάλλεις σχέδια και όνειρα για αργότερα. Σαν να ζεις στο «τώρα» μια πρόβα της ζωής και «κρατάς» τα καλά για «αργότερα»…

Για να αρχίσει να σου αρέσει ο εαυτός σου, πρέπει πρώτα να αρχίσεις να τον παρατηρείς. Και για να γίνει αυτό, χρειάζεται να αφιερώσεις χρόνο σε εσένα. Μόνος σου. Να μάθεις να ακούς τις σκέψεις σου, να αναγνωρίζεις και να αποδέχεσαι τα συναισθήματά σου, να αντιλαμβάνεσαι τις ανάγκες σου και να τα σέβεσαι όλα αυτά. Να σέβεσαι αυτά που σκέφτεσαι, νιώθεις και χρειάζεσαι και να φροντίζεις τον εαυτό σου.

Χωρίς επίκριση. Χωρίς αυτομαστίγωμα. Χωρίς τιμωρητική στάση απέναντι στα κομμάτια του εαυτού σου που δεν σου αρέσουν. Το να εχθρεύεσαι τα στοιχεία του εαυτού σου που δεν είναι όπως θα ήθελες εσύ να είναι -ακόμα- δεν σε βοηθάει κάπου. Ούτε και διευκολύνει την επίτευξη του στόχου σου. Μάλλον το αντίθετο.

Δείξε σεβασμό και αγάπη ακόμα και στις πτυχές του εαυτού σου που δεν σου αρέσουν. Είναι πιο πιθανό να υπάρξει θετική αλλαγή και αυτοβελτίωση δείχνοντας αγάπη και αποδοχή στον εαυτό μας, παρά όταν μας στήνουμε στον τοίχο και μας μαλλώνουμε.

Όπως ένα δέντρο για να ανθίσει και να καρποφορήσει χρειάζεται να το φροντίσουμε κι έπειτα να κάνουμε υπομονή, αφήνοντας το χρόνο να κάνει τη δική του δουλειά μέχρι το δέντρο να ωριμάσει και να μας ανταμείψει για τους κόπους μας, έτσι κι εμείς. Φύτεψε το σπόρο της αλλαγής που επιθυμείς, φρόντισε το δέντρο σου και κάνε υπομονή μέχρι να ωριμάσει η αλλαγή μέσα σου.

Και το κάθε δέντρο για να ωριμάσει έχει το δικό του χρόνο. Όσο και να πιέσεις και να αντιδράσεις και να επικρίνεις το δέντρο που δεν ωριμάζει όσο γρήγορα θα ήθελες εσύ, το αποτέλεσμα ίδιο θα μείνει. Το δέντρο θα γίνει «στην ώρα του».

Κι αν φροντίζουμε και καλλιεργούμε τα δέντρα μας με μεράκι κι αγάπη και υπομονή, πόσο μάλλον οφείλουμε να φροντίσουμε και να σεβαστούμε εμάς τους ίδιους. Είμαστε άνθρωποι. Εκ των πραγμάτων, δεν είμαστε τέλειοι και ποτέ δεν θα είμαστε. Θα κάνουμε λάθη. Ας μη μείνουμε στο λάθος. Ας μείνουμε στο τι μας έμαθε αυτό.

Να σέβεσαι το συναίσθημά σου και να επιτρέπεις στον εαυτό σου να το βιώσει. Δώσε στον εαυτό σου χώρο να βιώσει το συναίσθημά σου κι άστο να κυλήσει. Μην πιέζεις τον εαυτό σου υπερβολικά. Σεβάσου τις πληγές σου, τα «σπασίματά σου». Μέσα από αυτά φωτίζονται όλες οι πλευρές σου και βρίσκεις τον εαυτό σου. Βλέπεις τα πράγματα διαφορετικά, τεστάρεις τα όριά σου, τη δύναμή σου, τις αντοχές σου. Παρά τα όσα σου έχουν συμβεί, τα έχεις καταφέρει και έχεις επιβιώσει. Να είσαι περήφανος γι’ αυτό.

Αντί να εστιάζεις σε όσα δεν σου αρέσουν στον εαυτό σου, επικεντρώσου σε αυτά που μπορείς να αγαπήσεις σ’ εσένα, καθώς βελτιώνεις τα κομμάτια σου που σου αρέσουν λιγότερο. Με την αυτοπαρατήρηση και την αυτοβελτίωση χτίζεις την αυτοεκτίμηση. Κι έτσι έρχεται η αγάπη και η αποδοχή του εαυτού.

Η μοναξιά έχει και τα θετικά της. Αν δεν νιώθαμε μόνοι, δεν θα είχαμε και την ανάγκη να συνδεθούμε με άλλους ανθρώπους, ψυχικά, πνευματικά, σωματικά. Η μοναξιά μας φέρνει κοντά με τους άλλους, μας κάνει να επιζητούμε την παρέα τους, τη συντροφιά, τη φιλία, τον έρωτα, την επικοινωνία και την ουσιαστική σύνδεση.

Εσύ πώς αντιλαμβάνεσαι και ορίζεις τη μοναξιά; Ποια εικόνα σχηματίζεται στο μυαλό σου στο άκουσμα αυτής της λέξης; Και τι είναι αυτό που σε κάνει να νιώθεις λιγότερο μόνος;

Πηγή: https://www.psychologynow.gr