ΔΟΚΙΜΙΟ: "ΤΑ ΝΙΑΤΑ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΑ ΟΜΟΡΦΑ"!

Του Νίκου Τσούλια // *

Time Overcome By Youth And Beauty, by Simon Vouet

Πολλά ποτάμια εκβάλλουν στα ανήσυχα λιμάνια των νιάτων, αν και θα αρκούσε μόνο ένα για να τα κάνει να ξεχωρίσουν απ’ όλα τα άλλα λιμάνια των ανθρώπων. Θα αρκούσε το ποτάμι της ίδιας της ζωής που υπόσχεται ότι θα κουβαλήσει πολύ νερό, ότι το μέλλον του ανθρώπου είναι όλο δικό του, γεμάτο δημιουργία και υποσχέσεις, με όνειρα και φαντασιώσεις, ότι η ζωή είναι μπροστά του απεριόριστη και η σκέψη του ασυννέφιαστη και με ολάνοιχτους ορίζοντες.

Αλλά η ομορφιά δεν είναι μόνο εκεί. Η ίδια η σφριγηλότητα του ανθρώπου – έστω και αν εμφανίζεται να υστερεί στην πνευματικότητα και στην εμπειρία σε σχέση με την αντίστοιχη εικόνα της ωριμότητας – και η «γεμάτη ζωή» εμφάνισή του διαμορφώνει ένα σκηνικό ακτινοβολίας, το οποίο υπόσχεται τα πάντα. Καθώς βλέπεις τον νέο και την νέα αποκομίζεις μια αίσθηση βλαστού που τραβάει τα ύψη και δεν ξέρεις μέχρι που μπορεί θα φτάσει, νιώθεις τη θαλερότητα να ρουφάει χυμούς και να τεχνοτροπεί με το παιχνίδι της διαρκούς δημιουργίας. Γιατί εδώ είναι ανοιχτή η κάθε δυνατότητα, η κατάκτηση της μεγάλης φιλοδοξίας, η πρόσβαση στο φαινομενικά άπιαστο όνειρο, η γεύση της μίξης φαντασίας και πραγματικότητας. Σε κάθε νέο άνθρωπο μπορεί να επωάζεται η μελλοντική μεγάλη μορφή των Γραμμάτων και των Τεχνών, ο αυριανός διάσημος συγγραφέας, ο επιστήμονας των επόμενων δεκαετιών με το Νόμπελ στην ιατρική, ο στοχαστής που θα αφήσει εποχή.

Η μοναδική ιδιαιτερότητα των νιάτων δεν είναι στην ηλικία και μόνο. «Βλέπεις φλόγα στα μάτια των νέων», λέει ο Βίκτωρ Ουγκώ, νιώθεις την ορμή του πληθωρικού μέλλοντος, αισθάνεσαι τους απέραντους ορίζοντες. Το βλέμμα των νέων βλέπει μακριά. Εδώ ο χρόνος περιγελιέται και αγνοείται προκλητικά η όποια απειλή του. Εδώ παίζεται πρωτίστως το παιχνίδι του έρωτα και τα ερωτικά σκιρτήματα ευαγγελίζονται την πιο αισιόδοξη στάση της ζωής, το πανηγύρι της χαράς. Όταν κάποιος ερωτεύεται σε μεγάλη ηλικία, παθιάζει και γίνεται άλλος άνθρωπος. Είναι γιατί το παιχνίδι του έρωτα τον φέρνει στον κόσμο των νιάτων και αυτό το δεύτερο βίωμα της νιότης του δωρίζει πράγματα πέραν της πραγματικότητας των ομήλικών του.

Ακόμα και το λάθος στο σύμπαν της νιότης έχει την αξία του˙ όχι μόνο γιατί έχει περιθώρια να διορθωθεί, αλλά κυρίως γιατί αποτελεί πεδίο προβληματισμού και αναζήτησης, πηγή γνώσης και εμπειρίας. Το λάθος σ’ αυτή την περίπτωση προ-οικονομεί μόνο την όμορφη πλευρά της ωριμότητας. Άλλωστε, μπορείς να κάνεις το «κάτι παραπάνω», χωρίς να δημιουργείς μεγάλες αναταράξεις, γιατί εύκολα κερδίζεις την κατανόηση ή τη συγχώρεση. Αλλά και μια όποια πρωτοβουλία και κίνηση, εκδήλωση και συμπεριφορά έχει άλλη χάρη όταν εκφράζεται από τους νέους και τις νέες. Η ίδια φιγούρα στο χορό, για παράδειγμα, δεν έχει την ίδια χάρη, δεν προκαλεί τα ίδια συναισθήματα, δεν συν-κινεί εξίσου την ψυχή μας αν στη μια περίπτωση έχει εκδηλωθεί από μια κοπέλα και στην άλλη από μια μεσήλικα.

Λένε ότι τα νιάτα φεύγουν εύκολα, γιατί είναι όμορφα και το όμορφο πάντα δεν θέλει πολλά – πολλά. Ωστόσο ο άνθρωπος αγνοεί εν μέρει αυτή την πραγματικότητα˙ γιατί μεταφέρει ένα κομμάτι της δικής του νεότητας στα νιάτα των άλλων. Βλέπει και προβάλλει τη δική του νιότη στη νιότη των άλλων και η νοσταλγία του αποκτά κάποια οντότητα˙ δεν είναι μια απλή φαντασίωση.

Η ομορφιά στα νιάτα είναι συστατικό στοιχείο και στον αξιακό κώδικα του ανθρώπου αλλά και στο κοινωνικό και πολιτισμικό πεδίο, ακριβώς γιατί εδώ βλέπεις τον ερχομό του μέλλοντος με αισιόδοξους χρωματισμούς, με αναφορές ελπίδας και προοπτικής. Στα νιάτα φανερώνεται η αέναη επιθυμία της ίδιας της ζωής για τη αιώνια συνέχειά της – απ’ εδώ αναβρύζει όλη η ομορφιά τους -, γι’ αυτό ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης δήλωνε πολύ εύστοχα ότι «προσεύχομαι στα πράγματα που θα μου δώκουν ζωή» και ο Λεοπάρντι θα γράψει στο τόσο όμορφο ποίημά του, τη «Σελήνη».

«Μ’ ευχαριστεί ν’ αναπολώ

την εποχή της δυστυχίας μου. Πόσο γλυκό,

Όταν είσαι νέος, κι η ελπίδα έχει μεγάλο δρόμο

Ενώ η μνήμη σύντομη πορεία,

Να θυμάσαι τα περασμένα

Κι ας ήταν λύπες, κι ας κρατάει ο πόνος».

Pieter Brueghel the Elder – The Dutch Proverbs (Παροιμίες των Κάτω Χωρών 1559)

* Ο Νίκος Τσούλιας είναι καθηγητής σε λύκειο. Έχει εκλεγεί πρόεδρος της ΟΛΜΕ τέσσερις φορές (1996 – 2003). Διδακτορικό στην Ειδική Αγωγή. Δύο βιβλία: “Σε πρώτο πρόσωπο” και «Παιδείας εγκώμιον». Συνεργάστηκε με: «ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΗ» (1980 – 1986), «ΕΞΟΡΜΗΣΗ» (1988 – 1996) και “ΤΟ ΑΡΘΡΟ” (2010- σήμερα) καθώς και με αρκετά περιοδικά. (https://anthologio.wordpress.com/)

Πηγή: https://www.fractalart.gr