Η τριμερής διάκριση της ψυχής και οι τρεις τάξεις της πολιτείας (Πλάτων)
Πολιτεία ή, με άλλη διατύπωση, κοινωνία λέμε το σύνολο των ανθρώπων που την απαρτίζουν. Η πολιτεία, για να εκπληρώσει την αποστολή της, που είναι η ευτυχία των πολιτών, θα πρέπει να βρίσκεται σε αντιστοιχία με τη φύση του ανθρώπου, θα πρέπει να έχει την ίδια δομή με τη δομή του ανθρώπου - και πιο συγκεκριμένα με τη δομή της ψυχής του, μια και η ψυχή αποτελεί το ουσιαστικό τμήμα του ανθρώπου.
Κατά τον Πλάτωνα ο άνθρωπος αποτελείται από δύο υποστάσεις, το σώμα και την ψυχή. Από τις δύο αυτές οντότητες, η ψυχή συνιστά την ουσία του, αφού, σε αντίθεση προς το σώμα, που είναι φθαρτό, η ψυχή είναι αιώνια- υπήρχε πριν γεννηθούμε και θα εξακολουθήσει να υπάρχει και μετά το θάνατό μας.
Η ψυχή του ανθρώπου, κατά τον Πλάτωνα, διακρίνεται σε τρία επίπεδα: στο ανώτατο, που είναι το λογιστικό, στο κατώτατο, που είναι το επιθυμητικό, και στο θυμοειδές, που βρίσκεται ανάμεσά τους. Στο λογιστικό τμήμα της ψυχής περιλαμβάνεται η σκέψη του ανθρώπου, στο θυμοειδές περικλείονται οι βουλητικές ενέργειές του και στο επιθυμητικό εντάσσονται τα κατώτερα και ανεξέλεγκτα πάθη του.
Στην τριμερή αυτή διάκριση της ψυχής, υποστήριξε ο Πλάτωνας, θα πρέπει να αντιστοιχεί η διαστρωμάτωση της ιδανικής πολιτείας σε τρεις τάξεις: στους κοινούς πολίτες, που καθοδηγούνται στις πράξεις τους από το επιθυμητικό τμήμα της ψυχής τους, στους φύλακες, των οποίων η συμπεριφορά κυριαρχείται από το θυμοειδές τμήμα της ψυχής τους, και στους φιλοσόφους, που ζουν σύμφωνα με τις αρχές και τις υποδείξεις του λογιστικού τμήματος της ψυχής τους. Τα μέλη καθεμιάς από τις τρεις αυτές τάξεις είναι προορισμένα στη ζωή τους να εκτελέσουν μια συγκεκριμένη αποστολή για το καλό της πολιτείας.
Έργο των κοινών πολιτών, που εντάσσονται στην κατώτερη τάξη, είναι η παραγωγή των υλικών αγαθών που χρειάζονται τα μέλη της πολιτείας για τη συντήρησή τους. Προς τούτο ασχολούνται με χειρωνακτικές εργασίες, όπως, λόγου χάρη, η γεωργία. Οι φύλακες, που ανήκουν στη μεσαία τάξη, έχουν ως αποστολή τη διασφάλιση της τάξης της πολιτείας, καθώς και την προστασία της από εξωτερικούς και εσωτερικούς εχθρούς. Οι φιλόσοφοι τέλος, που αποτελούν την ανώτερη, την άρχουσα τάξη, είναι επιφορτισμένοι με τη διακυβέρνηση της πολιτείας.
Η διάκριση της πολιτείας στις τάξεις αυτές, κατά τον Πλάτωνα, δεν υπαγορεύεται από οικονομικούς ή κοινωνικούς λόγους. Απεναντίας, κατά τον Πλάτωνα, μεταξύ των πολιτών υφίσταται απόλυτη ισότητα, έτσι ώστε ο καθένας, αδιακρίτως της καταγωγής και των οικονομικών πόρων του, να μπορεί να ενταχθεί σ' αυτή ή εκείνη την τάξη.
Για να διασφαλιστεί μάλιστα η κοινωνική και οικονομική ισότητα των πολιτών, ο Πλάτωνας εισηγήθηκε ότι η πολιτεία οφείλει να πάρει υπό την εποπτεία της όλα τα παιδιά από τη στιγμή της γέννησής τους. Έτσι οι γονείς δε θα ξέρουν ποια είναι τα αληθινά παιδιά τους και τα παιδιά θα αγνοούν τους πραγματικούς γονείς τους. Εκείνο που θα ισχύει στην περίπτωση αυτή είναι να θεωρεί κανείς πατέρα ή μητέρα του κάθε πολίτη που η ηλικία του θα του επέτρεπε να είναι πατέρας ή μητέρα του.
Έχοντας με αυτό τον τρόπο η πολιτεία εξασφαλίσει την κοινωνική και οικονομική ισότητα μεταξύ όλων των παιδιών, θα πρέπει στη συνέχεια να φροντίσει για την παιδεία τους, η οποία, παρ' όλα αυτά, δεν μπορεί να είναι η ίδια για όλους. Και τούτο γιατί η μόρφωση που είναι ικανός να λάβει ο κάθε πολίτης εξαρτάται από τις δυνατότητες που απορρέουν από την ψυχική κατάστασή του.
Πηγή:http://foitisis.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.