ΕΝΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ-ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΠΙΟ ΑΝΘΕΚΤΙΚΑ ΣΠΙΤΙΑ!

ΙΩΑΝΝΑ ΦΩΤΙΑΔΗ

Επιζήσας από την τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου, ο Ελληνοαμερικανός μηχανικός Αρης Παπαδόπουλος αφοσιώθηκε στον τομέα φυσικών καταστροφών.

Τη νύχτα της αποφράδας 11ης Σεπτεμβρίου 2001 ένα αυτοκίνητο διέσχιζε με μεγάλη ταχύτητα τα περίπου 600 χιλιόμετρα που χωρίζουν τη Νέα Υόρκη από τη Βιρτζίνια. Ο οδηγός, αυτόπτης μάρτυρας και διασωθείς από την τρομοκρατική επίθεση στους Δίδυμους Πύργους, σε κατάσταση ακόμα σοκ, κατευθυνόταν στα γραφεία της εταιρείας που τότε διοικούσε.
Στόχος του, να μοιραστεί με τους συνεργάτες του ό,τι έζησε, αλλά και να διαμηνύσει ότι σε πείσμα των τραγικών γεγονότων έπρεπε να επιστρέψουν σε φυσιολογικούς ρυθμούς ζωής. «Η 11η Σεπτεμβρίου ήταν ορόσημο στη ζωή μου», εξομολογείται σήμερα στην «Κ» ο Ελληνοαμερικανός Αρης Παπαδόπουλος, επικεφαλής εκείνη την εποχή της «Τιτάν» στις ΗΠΑ.

Το βίωμα της 11ης Σεπτεμβρίου ήταν τόσο έντονο, που τον ώθησε να εξελιχθεί έπειτα από ενδελεχή μελέτη, σε ειδήμονα σε θέματα ασφαλών κατασκευών, αντικείμενο το οποίο διδάσκει και στο Florida International University. Το βιβλίο του, που ολοκλήρωσε μετά τη συνταξιοδότησή του, «Resilience - The ultimate sustainability», βρίσκεται τα τελευταία δύο χρόνια στα βιβλιοπωλεία των ΗΠΑ και έχει ήδη μεταφραστεί στα ισπανικά. Από τις αρχές του τρέχοντος μηνός παίζεται σε παναμερικανικό τηλεοπτικό επίπεδο το ντοκιμαντέρ, που βασίζεται στο παραπάνω βιβλίο, «Built to last? », όπου με εύληπτο τρόπο παρουσιάζονται απόψεις ειδικών για την κατασκευή ανθεκτικών κτιρίων, αλλά και μαρτυρίες ανθρώπων από όλον τον κόσμο, των οποίων τα σπίτια επλήγησαν από φυσικές καταστροφές.

Επανεξέταση υλικών

«Εστίασα την έρευνά μου σε πλημμύρες, σεισμούς, τυφώνες και πυρκαγιές, που προκαλούν τις μεγαλύτερες ζημιές στα κτίρια», διευκρινίζει ο κ. Παπαδόπουλος. «Οι κατασκευές είχαν ανέκαθεν τρωτά σημεία, όμως δεδομένης της συχνότερης εμφάνισης ακραίων καιρικών φαινομένων, λόγω της κλιματικής αλλαγής, σήμερα καλούμαστε να επανεξετάσουμε υλικά και μεθόδους κατασκευής», προσθέτει ο ίδιος. «Στο επίκεντρο του βιβλίου θέτω την προστασία της κατοικίας, στην οποία για να κρατηθεί χαμηλά η αξία πώλησής της χρησιμοποιούνται κατά κανόνα φθηνά υλικά, με συνέπεια να είναι πολύ ευάλωτη σε εξωτερικές απειλές». Ζητούμενο για τον ίδιο δεν ήταν να συγγράψει ένα εγχειρίδιο για ανθρώπους του κατασκευαστικού κλάδου. «Θέλω το ευρύ κοινό να καταλάβει ποιες είναι οι απαραίτητες τεχνικές προϋποθέσεις για ένα ασφαλές σπίτι, ώστε να θέτει τις σωστές ερωτήσεις σε εργολάβους και μεσίτες». Σύμφωνα με τον ίδιο, επί μακρόν, οι προτεραιότητες που έθεταν μέχρι πρόσφατα οι κατασκευαστές δεν ήταν ρεαλιστικές. «Επικεντρώνονταν στην αισθητική και στους σοβάδες, αλλά όχι στο σημείο όπου κτίζουν» τονίζει, «δεν ερευνούσαν, αν από το εν λόγω σημείο περνούσε παλιότερα ρέμα, αν αυτό έχει μπαζωθεί ή αν το σημείο είναι μπαζωμένο για άλλον λόγο, κάτι που σημαίνει ότι σε ενδεχόμενο σεισμό η γη θα ρευστοποιηθεί και το κτίριο θα καταρρεύσει ή ανατραπεί».

Κίνδυνοι

Σοβαρούς κινδύνους κρύβουν και τα υλικά που χρησιμοποιούνται για θερμομόνωση. «Αν δεν είναι ποιοτικά, μπορεί να γίνουν πολύ εύφλεκτα» εξηγεί, «η πολυκατοικία, για παράδειγμα, που πέρυσι πήρε φωτιά στο Λονδίνο ήταν μια τέτοια περίπτωση, έπεσε “θύμα” μιας φτηνής, πρόσφατης, ανακαίνισης». Από τους ισχυρούς ανέμους ενός τυφώνα μόνο μια ισχυρή σκεπή, καλά “δεμένη” με τους τοίχους και εκείνοι με τα θεμέλια, μπορούν να σώσουν το σπίτι και φυσικά τους ενοίκους. «Αν μια πόρτα γκαράζ δεν είναι αρκετά γερή και την πάρει ο αέρας, τότε ο τυφώνας μοιραία θα “σηκώσει” όλο το σπίτι», περιγράφει ο ίδιος, που έχει κάνει εμπειρογνωμοσύνη σε κατεστραμμένα σπίτια σε ΗΠΑ, αλλά και Φιλιππίνες. Στην Ασία, τα κακώς κείμενα εντοπίζονται κυρίως στην απουσία πολεοδομικού σχεδιασμού. «Στην Ινδία και στις Φιλιππίνες η δόμηση είναι πολλάκις άναρχη, οι σεισμοί και οι τυφώνες πολύ συχνοί, οπότε αυτός είναι ένας εκρηκτικός συνδυασμός», παρατηρεί. «Η Ελλάδα ως σεισμογενής χώρα είχε καθιερώσει από παλιά τη χρήση μπετόν και σίδερου» παρατηρεί ο ίδιος, «προσωπικά, νιώθω πιο καλά οχυρωμένος από τον Εγκέλαδο όντας μέσα σε ένα σπίτι στην Ελλάδα, παρά στις ΗΠΑ». Οπως διευκρινίζει, «οι ΗΠΑ είναι πρώτες σε απώλειες σπιτιών από θεομηνίες, καθώς το λόμπι του ξύλου έχει μεγάλη επιρροή και έτσι το ξύλο χρησιμοποιείται ακόμα ευρέως στην ανοικοδόμηση σπιτιών».

Από τις αρχές του τρέχοντος μηνός παίζεται σε παναμερικανικό τηλεοπτικό επίπεδο το ντοκιμαντέρ «Built to last?», που βασίζεται στο βιβλίο «Resilience - The ultimate sustainability» του κ. Παπαδόπουλου.

Αναπόφευκτα, η συζήτηση καταλήγει στα εκατοντάδες καμένα σπίτια στην Ανατολική Αττική, αλλά και σε όσα πρέπει να αποφευχθούν την επόμενη μέρα της ανακατασκευής. «Οι κεραμοσκεπές και οι σκεπές από ξύλο έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα εύφλεκτες, ενώ σημαντικό ρόλο παίζουν τα κουφώματα και οι πόρτες, που χρειάζεται να εφάπτονται σωστά και να κλείνουν ερμητικά».

Η 11η Σεπτεμβρίου, εφαλτήριο έρευνας

Το βράδυ της 10ης Σεπτεμβρίου 2001 o Αρης Παπαδόπουλος είχε διανυκτερεύσει στο ξενοδοχείο Marriott που βρισκόταν μεταξύ των δύο δίδυμων πύργων. «Πίναμε καφέ εκείνο το πρωί, το ραντεβού μου ήταν τις 9 π.μ. σε γραφείο που βρισκόταν στον 65ο όροφο του βόρειου πύργου, που χτυπήθηκε πρώτος» εξηγεί, «δεν είχαμε προλάβει να ανεβούμε». Ωστόσο, το ισόγειο, στο οποίο βρισκόταν την κρίσιμη στιγμή δεν ήταν το πιο ασφαλές μέρος. «Η ανάφλεξη μέρους των καυσίμων έγινε χαμηλά, στο ίδιο δηλαδή επίπεδο με εμάς». Ο ίδιος στάθηκε τυχερός και λίγο αργότερα, επιβιβάστηκε σε διασωστικό σκάφος και απομακρύνθηκε από τον τόπο της καταστροφής μέσω του ποταμού Χάντσον.

Ο κ. Παπαδόπουλος μπορεί να επανήλθε στους απαιτητικούς ρυθμούς της καθημερινότητας, αλλά δεν παύει να επεξεργάζεται το τραυματικό γεγονός –όχι μόνον ως αυτόπτης μάρτυρας, αλλά και ως μηχανικός με σπουδές στο ΜΙΤ και στο Harvard και εργασιακή εμπειρία σε Ελλάδα, ΗΠΑ και Σαουδική Αραβία. «Το επόμενο διάστημα είχα την ευκαιρία να συμμετέχω στο διοικητικό συμβούλιο μιας εταιρείας, που διερευνούσε τα αίτια της πτώσης», συμπληρώνει. Ετσι, έχει άμεση επικοινωνία με τους ερευνητές, διαβάζει πρώτος τα πορίσματά τους, ενημερώνεται για τα νέα κατασκευαστικά πρωτόκολλα που άρχισαν σταδιακά να ισχύουν σε όλο τον κόσμο. «Οι ουρανοξύστες των τελευταίων τουλάχιστον δέκα ετών έχουν ιδιαίτερα ενισχυμένη τη βάση του οικοδομήματος, όπως και το κέντρο του ουρανοξύστη», περιγράφει. «Είναι τραγική ειρωνεία ότι της ανοικοδόμησης των δίδυμων πύργων είχε προηγηθεί μελέτη για την πρόληψη πιθανής αεροπορικής επίθεσης, όμως είχαν ληφθεί υπόψη τα τεχνικά δεδομένα της δεκαετίας του ’60, που τα αεροπλάνα είχαν μικρότερο μέγεθος, κατ’ επέκταση εφοδιάζονταν με λιγότερα καύσιμα και μπορούσαν να μείνουν στον αέρα λιγότερη ώρα».

«Είναι τραγική ειρωνεία ότι της ανοικοδόμησης των Δίδυμων Πύργων είχε προηγηθεί μελέτη για την πρόληψη πιθανής αεροπορικής επίθεσης», αναφέρει ο Ελληνοαμερικανός μηχανικός.

Λίγα χρόνια αργότερα, ο κ. Παπαδόπουλος γνωρίζεται με τη Margareta Wahlström, ειδική αντιπρόσωπο του ΟΗΕ για τη μείωση της επικινδυνότητας των Φυσικών Καταστροφών, που του προτείνει να συμμετάσχει σε μια επιτροπή υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών με το ίδιο αντικείμενο. Εκείνος όχι μόνον δέχεται, αλλά παθιάζεται τόσο με το αντικείμενο, που έναν χρόνο αργότερα γίνεται πρόεδρος, θέση που κράτησε για δύο χρόνια, ενώ μέχρι και σήμερα παραμένει στο Δ.Σ. της επιτροπής παράλληλα με τα ηνία του Resilience Action Fund.

Ακραία φαινόμενα

Στο μεταξύ, μεγάλος αριθμός φυσικών καταστροφών σημειώνεται σε όλον τον κόσμο: από τον τυφώνα «Κατρίνα» που το 2005 προκάλεσε καταστροφές από τη Φλόριντα μέχρι το Τέξας και ισοπέδωσε τη Νέα Ορλεάνη μέχρι τους πιο πρόσφατους τυφώνες «Ιρμα» και «Χάρβεϊ», αλλά και ακραία καιρικά φαινόμενα που έχουν «ξεσπιτώσει» δεκάδες χιλιάδες άτομα στον κόσμο τα τελευταία χρόνια, π.χ. στις Φιλιππίνες. «Αναζήτησα, λοιπόν, τις τεχνικές, με τις οποίες θα μπορέσουμε να κάνουμε τα κτίρια μας ανθεκτικά», διευκρινίζει ο κ. Παπαδόπουλος, που κατόρθωσε να μετατρέψει μια αρνητική εμπειρία σε εφαλτήριο προβληματισμού, έρευνας και εντέλει παραγωγής τεχνογνωσίας.

Πηγή: http://www.kathimerini.gr