Του Νίκου Τσούλια //
«Πνευματική καλλιέργεια»: άγνωστη έννοια, πιο άγνωστη αντίληψη, ακόμα πιο άγνωστη πρακτική. Η απουσία συστηματικής πνευματικής καλλιέργειας είναι το μεγάλο πολιτιστικό έλλειμμα της σύγχρονης εποχής, είναι το μεγάλο μορφωτικό κενό που δυναστεύει τη ζωή των ανθρώπων.
Μήπως δεν έχει γίνει κατανοητός ο ρόλος της εκπαίδευσης και πιο πολύ της παιδείας; Μήπως δεν ισχύει η προηγούμενη εκδοχή, αλλά απλώς κυριαρχεί μια απόλυτα χρησιμοθηρική συμπεριφορά απέναντι στο μείζον ζήτημα της γνώσης; Μήπως έχει επικρατήσει καθολικά η αγοραία εκδοχή της εκπαίδευσης και η κοινωνία μας επιζητεί τη διαμόρφωση της επαγγελματικής και μόνο εξέλιξης των νέων αδιαφορώντας για τη γενικότερη κοινωνική και πολιτισμική τους εξέλιξη; Μήπως δεν είναι καν ζητούμενο στην αγωγή των νέων μας η συγκρότηση πολιτών και η διαμόρφωση άρτιων «προσωπικοτήτων»;
Έχουμε γίνει κυνικοί. Υπηρετούμε μονομερώς τις επιταγές μιας δήθεν επαγγελματικής προοπτικής ξεχνώντας ότι έτσι γινόμαστε εύκολη βορά στο αξιακό πεδίο των δυνάμεων της αγοράς, αναγορεύοντάς το ως το ύψιστο πεδίο αναφοράς, απαξιώνοντας τις πιο ουσιώδεις επιταγές της ίδιας της ζωής, που είναι πολύ πιο σύνθετες και πιο επιτακτικές. Και στη συνέχεια πέφτουμε θύματα αυτής της αντίληψης χωρίς ωστόσο να το συνειδητοποιούμε πάντα.
Ίσως να μην υπάρχει Έλληνας και Ελληνίδα που δεν έχει κρατήσει βιβλία και βιβλία (πάντα σχολικά) στο χέρι του / της για να ακούσει το μάθημα του παιδιού του / της, για να φορτώσει με γνώσεις επί γνώσεων το μυαλό κάθε παιδιού. Ίσως αυτή η εικόνα να είναι κραταιά εικόνα της οικογενειακής ζωής για μεγάλο διάστημα της σχολικής διαδρομής των παιδιών. Και είναι πράγματι μια πολύ όμορφη εικόνα, μια εικόνα κατάκτησης του μέλλοντος των νέων. Αλλά…
Αλλά δύσκολα θα βρούμε γονείς να αναζητούν τρόπους για να καλλιεργήσουν την κριτική σκέψη των παιδιών τους, πιο δύσκολα θα τους δούμε να αναζητούν μεθόδους για την προαγωγή της ανεξαρτησίας του πνεύματός των και ακόμα πιο δύσκολα θα τους «πιάσουμε» να διαπαιδαγωγούν τα παιδιά τους. Θέλουμε να ξεχνάμε ότι με το να ταυτίζουμε την εκπαίδευση απλώς με τη συσσώρευση γνώσεων και με την προαγωγή της απομνημόνευσης ως σχεδόν μοναδικής λειτουργίας της σκέψης διαπράττουμε ένα σημαντικότατο λάθοςˑ υπονομεύουμε την ίδια τη σκέψη των παιδιών, καταστρέφουμε εν τη γενέσει της τη χαρά της γνώσης.
Γιατί η σκέψη καθ’ εαυτή ιδιαίτερα σ’ αυτές τις ηλικίες είναι σκέψη αναζητητική και ερευνητική, είναι σκέψη που συνάπτεται εν πολλοίς με τη φαντασία και με την απορία, είναι σκέψη που θέλει να κατακτά μόνη της τις εξηγήσεις και τις ερμηνείες και όχι να τις της δίνουμε εμείς ως «έτοιμες και τυποποιημένες συνταγές». Αυτή η πρακτική στομώνει την ελευθερία της σκέψης και κάνει την εκπαίδευση και τη σχολική μάθηση σχεδόν μισητές έννοιες στον παιδόκοσμο.
Η καλλιέργεια της σχολικής γνώσης μπορεί να έλθει μόνο μέσα από την παραμυθόσφαιρα των μικρών παιδιών με το σταδιακό μετασχηματισμό της αφήγησης του παραμυθιού σε αφήγηση της σχολικής εκπαίδευσης, ακόμα και της αριθμητικής. Πρώτιστη έγνοια των γονέων δεν μπορεί παρά να είναι η καλλιέργεια της αγάπης του παιδιού προς τη γνώση και προς το ανοιχτό βιβλίο και όχι η φροντιστηριακή στήριξη στο λύκειο! Αλλά για να καλλιεργηθεί αυτή η αγάπη υπάρχει μια προϋπόθεση, να υπάρχει ως αγάπη των ίδιων των γονέων προς το βιβλίο. Αλλιώς δεν γίνεται – όσο και αν παιδευόμαστε…
Η ανάπτυξη της σκέψης δεν γίνεται από μόνη της, όπως γίνεται σε μεγάλο βαθμό η βιολογική ανάπτυξη του ατόμου. Απαιτεί συνεχή, συστηματική και μελετημένη – τολμώ να πω σοφή – εκγύμναση της νόησης. Η ορθολογική σκέψη και η ελευθερία του πνεύματος «δεν πέφτουν από τον ουρανό», δεν είναι δώρα από τη «θεία χάρη», δεν είναι γραμμένα σε κανένα DNA˙ είναι κατακτήσεις της ιστορίας του ανθρώπου και μόνο μέσα από τη συνεχή προαγωγή τους – συνεργατικά στην παιδική ηλικία από την οικογένεια και το σχολείο και αυτόνομα από τον κάθε άνθρωπο για όλο το υπόλοιπο μέρος της ζωής του – μπορούν να κατακτηθούν από τον καθένα μας και να γίνουν στολίδια στην ομορφιά της ζωής μας. Άλλως ποτέ δεν θα γίνουν αντιληπτά και η ζωή μας θα είναι μια απλή βιολογική ύπαρξη!
Πηγή: https://www.fractalart.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.