ΣΑΝ ΗΡΩΕΣ ΞΕΧΑΣΜΕΝΟΥ ΕΠΟΥΣ!

Νίκος Κωνσταντάρας

Όταν διάβασα για πρώτη φορά, στα νιάτα μου, στον Τίμαιο του Πλάτωνα, τα λόγια του γηραιού Αιγύπτιου ιερέα στον σοφό Αθηναίο Σόλωνα, ότι «οι Ελληνες είναι πάντα παιδιά», ενθουσιάστηκα. Μου φάνηκε τόσο αληθές και τόσο ωραίο, όπως η ευχή του Μπομπ Ντίλαν, «Μay you stay forever young», να ’στε πάντα νέοι.
Μέσα στον χρόνο, στη δική μου ζωή, στις ζωές άλλων, στην περιπέτεια των Ελλήνων γενικώς, έβλεπα συνεχώς την επιβεβαίωση αυτής της παρατήρησης και κουνούσα το κεφάλι, δανειζόμενος από τη σοφία των αρχαίων. Σήμερα, μεσόκοπος πλέον, με λιγότερα χρόνια μπροστά μου απ’ όσα έζησα, εξοργίζομαι, ανυπομονώ. Σαν νέος θέλω να δω, επιτέλους, λύσεις στα προβλήματα που μας βασανίζουν, σαν μεγαλύτερος βιάζομαι επειδή ο χρόνος τελειώνει, ως μεσήλικας βρίσκομαι σε θέση να βλέπω πως τα λάθη επαναλαμβάνονται – κάτι που οι νέοι δεν γνωρίζουν, ενώ οι γέροι το έχουν δει τόσες φορές που δεν τους εντυπωσιάζει πια.

Ως μεσήλιξ, όμως, απέκτησα και τη δική μου σοφία. Και μέρος αυτής είναι να ανατρέχω στα κείμενα που πιστεύω ότι γνωρίζω και να δω γιατί με εντυπωσίασαν. Και ο Τίμαιος δεν με απογοήτευσε. Οι Ελληνες, λέει ο Αιγύπτιος στον Σόλωνα, είναι πάντα παιδιά επειδή δεν έχουν καταγεγραμμένη σε ναούς και βιβλία τη σοφία και την ιστορία τους, ώστε να βρίσκουν μπροστά τους συνεχώς αυτά που έζησαν και έμαθαν οι πρόγονοί τους. Είναι, επίσης, απόγονοι επιζώντων από καταστροφές. Και, όπως εξηγεί, όταν πλημμυρίσουν τα ποτάμια και οι άνθρωποι του κάμπου και των πόλεων πνιγούν στη θάλασσα, επιβιώνουν μόνο κάτι βοσκοί αγράμματοι που βρίσκονταν ψηλά στα βουνά. Έτσι, χωρίς ιστορία, οι απόγονοι πορεύονται. Εδώ, προσθέτω εγώ, ο καθένας σαν Οδυσσέας ζει τη ζωή του, σαν να ανακαλύπτει τα πάντα για πρώτη φορά, σαν να είναι η δική του ζωή η σημαντικότερη όλων. Δεν είναι τυχαίο ότι συνεχώς βρίσκουμε στην καθημερινότητα χαρακτήρες όπως ο φιλόδοξος Αχιλλέας, ο πολυμήχανος Οδυσσέας, ο κτητικός Αγαμέμνων, ο θρασύς Θερσίτης. Ο Σίσυφος, ο Νάρκισσος και τόσοι άλλοι ζουν ανάμεσά μας. Και τι να πούμε για τον Κρόνο-Κράτος που τρώει τα παιδιά του;

Όλοι ζούμε σαν ήρωες ενός ξεχασμένου έπους, μιας μοναδικής περιπλάνησης που δεν θα βρει τον Όμηρο να τη διαμορφώσει έτσι ώστε να μείνει για τις επόμενες γενιές. Πέρα από τη χάρη της μοναδικότητας και της περιπέτειας, όμως, είμαστε καταδικασμένοι να μη μαθαίνουμε από τα παθήματα, να μη χτίζουμε πάνω στη σοφία των προγόνων. Μένει μέσα μας μια ανάμνηση του ωραίου, του τραγικού, του σημαντικού και προσπαθούμε, ο καθένας μόνος του με τις δικές του οικογενειακές καταβολές να τις βρει για τον εαυτό του. Ξέρουμε ότι ζητάμε, αλλά δεν ξέρουμε ακριβώς τι. Έτσι μπορεί να προσπεράσουμε το σημαντικό, να ευτελίσουμε το σπουδαίο, να χάσουμε το πολύτιμο, να ζούμε με το παράπονο χωρίς να καταλάβουμε πόσα έχουμε και πόσα ακόμη μπορούμε να επανακτήσουμε. Γι’ αυτό, όσα και αν έχουμε, ζητάμε κι άλλα. Σαν τον Αλέξανδρο που κατέκτησε τα πάντα, αλλά τον καταδίωκε η ανάγκη να πάει ακόμη παραπέρα.

Τις ημέρες αυτές, λίγο πριν από την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου του 1940, θυμόμαστε τις θυσίες των προγόνων μας στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και στην Αντίσταση. Αυτές παραπέμπουν και σε προηγούμενες, όπως ο πόλεμος της απελευθέρωσης το 1821 και τόσες άλλες μάχες που έδωσε αυτός ο λαός. Μάχες που κερδήθηκαν, μάχες που χάθηκαν. Όλες μαζί –νίκες και ήττες– οδήγησαν στη χώρα στην οποία ζούμε σήμερα. Θυμόμαστε και τιμούμε το παρελθόν, αλλά δεν μαθαίνουμε απ’ αυτό. Σαν πραγματικά παιδιά πιστεύουμε ότι αυτό που ζούμε εμείς είναι μοναδικό και σημαντικό και εφαρμόζουμε το παρελθόν σε αυτά που γνωρίζουμε. Ξεχνάμε το απλό αλλά κρίσιμο μάθημα ότι οι νίκες γεννιούνται μέσα από την ενότητα και τη συνεργασία με ισχυρούς συμμάχους και οι ήττες μέσα από τη διχόνοια και παραμύθια της μοναδικότητάς μας. Οι συμμαχίες, η ενότητα και η μακρόχρονη στρατηγική, όμως, απαιτούν μνήμη, γνώσεις και σκληρή δουλειά. Δεν αρκούν η έμπνευση και το πάθος, χρειάζεται υποταγή σε κάτι μεγαλύτερο απ’ όσα μπορεί να καταφέρει ο καθένας μόνος.

Παρακολουθώντας τη σημερινή κυβέρνηση, όπως και προηγούμενες, βλέπουμε να κυριαρχούν η άγνοια, η αμετροέπεια, η αυθαιρεσία. Αδιάβαστοι και ανέτοιμοι για όσα πρέπει να αντιμετωπίσουν. Είναι σαν εμάς τους πολίτες: τα ζουν όλα για πρώτη φορά, και όταν μάθουν τι να κάνουν θα έχουν αναγκαστεί να φύγουν.

Πηγή:http://www.kathimerini.gr