Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΣΤΗ ΒΡΑΖΙΛΙΑ!

Γράφει ο Τζωρτζ Μεχραμπιάν 

Η πρόεδρος Ντίλμα Ρούσεφ απομακρύνθηκε από το αξίωμά της στις 15/02/2016 με ψήφο της συγκλήτου της Βραζιλίας. Η πολιτική κρίση στη χώρα αυτή σοβεί εδώ και μήνες. Τι βρίσκεται πίσω από όλα αυτά; Δεν θα προσπαθήσω να αναλύσω όλα τα πιθανά αίτια που έχουν συνδιαμορφώνει αυτή την πολιτική κρίση. Θα σταθώ σε ένα κρίσιμο στοιχείο που συχνά δεν συζητείται στον Τύπο: Η κατάρρευση του λεγόμενου οικονομικού θαύματος της Βραζιλίας.

Η κρίση που έχει ξεσπάσει στη χώρα αυτή ελάχιστα μόνο σχετίζεται με τις καταγγελίες για διαφθορά που αντιμετωπίζουν αρκετοί πολιτικοί εκεί. Η διαφθορά ήταν πάντα ένα χαρακτηριστικό της αστικής πολιτικής στη Βραζιλία και αλλού. Οι ρίζες της πρέπει να αναζητηθούν στην παγκόσμια καπιταλιστική κρίση παραγωγής και εμπορίου, μια κρίση που έχει σημαδευτεί από μια οικονομική συστολή και στη Βραζιλία επίσης.

Για πολλά χρόνια, το ΑΕΠ της Βραζιλίας αναπτυσσόταν με γρήγορους ρυθμούς, ωθούμενο από την αύξηση του εμπορίου με την Κίνα. Η Βραζιλία εξήγαγε τα προϊόντα της – σόγια, βοδινό κρέας, πετρέλαιο, χάλυβα – στην ταχέως αναπτυσσόμενη αγορά της Κίνας. Μέχρι το 2011, σύμφωνα με τη σοσιαλιστική εβδομαδιαία εφημερίδα των ΗΠΑ The Militant, η Κίνα αντικατέστησε τις ΗΠΑ ως ο κύριος εμπορικός εταίρος της Βραζιλίας. Το εμπόριο μεταξύ Κίνας και Βραζιλίας αυξήθηκε από $2 δις το 2000 στα $83 δις το 2013. (The Militant, 26 Μαΐου 2016. http://www.themilitant.com/2016/8019/801957.html). Αυτό το εμπόριο συνέβαλε επίσης στην ενίσχυση των τιμών των εμπορευμάτων που η Βραζιλία πουλά στην Κίνα και στην παγκόσμια αγορά γενικότερα.

Η κυβέρνηση της Βραζιλίας υπό το Εργατικό Κόμμα πίστευε ότι αυτές οι οικονομικές συνθήκες θα ενίσχυαν αρκετά τη διαπραγματευτική της θέση έναντι της Ουάσινγκτον. Επιδίωξε τον σχηματισμό εμπορικών συνασπισμών με άλλα κράτη της Λατινικής Αμερικής (Παραγουάη, Ουρουγουάη, Αργεντινή και Βενεζουέλα) και τη σύναψη εμπορικών συμφωνιών με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Με την παγκόσμια οικονομική κρίση να έχει φτάσει στις ακτές της Κίνας, πέρυσι οι εμπορικές συναλλαγές με την Κίνα μειώθηκε δραματικά. Τον τελευταίο χρόνο, το εμπόριο εμπορευματοκιβωτίων με την Κίνα μειώθηκε κατά 60%! (The Militant, 26 Μάη 2016). Παράλληλα, η τιμή του αργού πετρελαίου, μία από τις κύριες εξαγωγές της Βραζιλίας, έχει καταβαραθρωθεί. Το 2011 η τιμή του πετρελαίου ήταν κοντά στα $ 130 / βαρέλι σήμερα είναι κάτω από $ 46 / βαρέλι. (http://www.wtrg.com/prices.htm). Οι τιμές των άλλων εξαγωγικών προϊόντων της Βραζιλίας έχουν επίσης μειωθεί δραματικά.

Φυσικά, η βουτιά στις τιμές του αργού πετρελαίου δεν έχει χτυπήσει σκληρά μόνο την οικονομία της Βραζιλίας, αλλά και άλλων χωρών που εξάγουν πετρέλαιο, όπως η Βενεζουέλα, η Νιγηρία, Σαουδική Αραβία και άλλες χώρες, αναγκάζοντάς τες να υιοθετήσουν μέτρα λιτότητας.

Ως συνέπεια της παγκόσμιας κρίσης στην παραγωγή και στο εμπόριο, η οικονομία της Βραζιλίας, όπως και άλλων ημι-αποικιακών χωρών, έχει συρρικνωθεί κατά 3,8% το 2015 (The Militant, 26 Μαΐου 2016).

Το πολιτικό κόμμα της Ρούσεφ, το Εργατικό Κόμμα, είχε ως πολιτική προοπτική την αντιμετώπιση της κατάφωρης υπανάπτυξης, της έλλειψης κοινωνικών και πολιτιστικών δυνατοτήτων και της φτώχειας για την τεράστια μάζα των εργαζόμενων της Βραζιλίας μέσα από την επέκταση ορισμένων κοινωνικών προγραμμάτων που απευθύνονται στους φτωχούς. Η υπανάπτυξη της Βραζιλίας και η φτώχεια των μαζών της είναι αποτέλεσμα των αιώνων πορτογαλικής αποικιοκρατίας, της ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας από τις ΗΠΑ που ακολούθησε και, τέλος, της εκμετάλλευσης από την ντόπια καπιταλιστική τάξη που πραγματοποιούνται από την ανερχόμενη αστική τάξη της Βραζιλίας η οποία είναι υπόδουλη στον ιμπεριαλισμό, αλλά, παρ‘ όλα αυτά, έχει περιθώρια να δρα σύμφωνα με τα δικά της συμφέροντα.

Η Ρούσεφ – όπως ο Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα πριν από αυτήν και το Εργατικό Κόμμα γενικότερα – χρησιμοποίησε τη σχετικά καλή οικονομική συγκυρία για να εγκαινιάσει και να χρηματοδοτήσει προγράμματα που διοχέτευαν ορισμένους πόρους προς τα φτωχά στρώματα της κοινωνίας. Επίσης, διένειμε δάνεια για την αγορά κατοικιών. Τέτοιες πολιτικές της κέρδισαν υποστήριξη μεταξύ των εργαζομένων και στρωμάτων της μεσαίας τάξης. Ακόμη, όμως, και τις λεγόμενες καλές εποχές, οι συνθήκες για τους εργαζόμενους ήταν δύσκολες. Πολλοί αμείβονται κάτω από τον κατώτατο μισθό των $ 300/μήνα και, σύμφωνα με τη The Militant, πάνω από 11 εκατομμύρια άνθρωποι ζούσαν στις φαβέλες (παραγκουπόλεις). Πολύ λίγα έγιναν για την ανάπτυξη των υποδομών της χώρας, την υγειονομική περίθαλψη, την εκπαίδευση. Μάλιστα το 2013 ξέσπασαν τεράστιες διαδηλώσεις ενάντια στις αυξήσεις των εισιτηρίων στις δημόσιες συγκοινωνίες, την ίδια στιγμή που η χώρα δαπανούσε δισεκατομμύρια δολάρια για τη διοργάνωση του Παγκόσμιου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου του 2014. Ένα χαρακτηριστικό πανό έγραφε: «Αν το παιδί μου αρρωστήσει, σε γήπεδο να το πάω;» (The Militant, 26 Μάη 2016).

Το Εργατικό Κόμμα προσπάθησε να αποσπάσει μια καλύτερη συμφωνία για τη χώρα και για τους φτωχούς στο πλαίσιο των υφιστάμενων καπιταλιστικών κοινωνικών σχέσεων και της ιμπεριαλιστικής οικονομικής κυριαρχίας. Η μεταρρύθμιση του υπάρχοντος συστήματος ήταν στο επίκεντρο της σοσιαλδημοκρατικής προοπτικής στη Βραζιλία, όπως και σε πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής.

Όσο ήκμαζε το εμπόριο και οι τιμές των εξαγωγικών προϊόντων της ηπείρου, τα κατάφερναν. Ωστόσο, ο καπιταλιστικός κόσμος έχει τον τρόπο να σε χτυπά όπως η ουρά του σκορπιού. Οι οικονομικές και κοινωνικές πολιτικές του Εργατικού Κόμματος αντιμετωπίζουν σήμερα μια σοβαρή κρίση, καθώς οι εφήμερες συνθήκες οικονομικής άνθησης έχουν πια φτάσει στο τέλος τους.

Ο σοσιαλδημοκρατικός «τρίτος δρόμος» για την ανάπτυξη, την κοινωνική δικαιοσύνη και την εθνική κυριαρχία έχει ναυαγήσει κάτω από τα χτυπήματα της οικονομικής κρίσης και των απαιτήσεων της καπιταλιστικής λιτότητας. Ο λεγόμενος νέος «παγκόσμιος πόλος» των BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική) έχει επίσης ξωκοίλει ως αποτέλεσμα της εμβάθυνσης της καπιταλιστικής συρρίκνωσης και του ανταγωνισμού.

Αυτές είναι οι εξελίξεις που ανοίγουν το δρόμο για τις επιθέσεις κατά της κυβέρνησης του Εργατικού Κόμματος από μεγάλα τμήματα της κυρίαρχης καπιταλιστικής τάξης. Στο πλαίσιο αυτό, η Ουάσιγκτον επιδιώκει να επαναβεβαιώσει τον κυρίαρχο ρόλο της στην οικονομία και την πολιτική ζωή της Λατινικής Αμερικής. Όπου τους ανοίγεται η παραμικρή πόρτα, εισβάλλουν με ορμή.

Στη Δεύτερη Διακήρυξη της Αβάνας που ο επαναστατικός ηγέτης Φιντέλ Κάστρο παρουσίασε σε συνέλευση ενός εκατομυρρίου εργαζομένων και νεολαίας το 1962 αναφέρεται ότι, «Στις υπάρχουσες ιστορικές συνθήκες της Λατινικής Αμερικής, η εθνική αστική τάξη δεν μπορεί να ηγηθεί του αντιφεουδαρχικού και αντιιμπεριαλιστικού αγώνα. Η μέχρι τώρα εμπειρία δείχνει ότι στις χώρες μας αυτή η τάξη, ακόμα και αν τα συμφέροντά της είναι αντίθετα με τον ιμπεριαλισμό των Γιάνκηδων, είναι ανίκανη να τον αντιμετωπίσει γιατί την παραλύει ο φόβος της κοινωνικής επανάστασης και την τρομάζει η κραυγή των εκμεταλλευόμενων μαζών.» Συνεχίζει Ο Κάστρο λέγοντας «δεν αρμόζει στους επαναστάτες να κάθονται στην πόρτα του σπιτιού τους περιμένοντας να περάσει το πτώμα του ιμπεριαλισμού.» (Η Πρώτη και η Δεύτερη Διακήρυξη της Αβάνας, εκδόσεις Διεθνές Βήμα, σελ. 109 και 113)

Οι Διακηρύξεις της Αβάνας βεβαίωναν ότι η κατάληψη της εξουσίας από τους εργάτες και τους αγρότες της Κούβας, την ανατροπή των καπιταλιστικών κοινωνικών σχέσεων από τους εργάτες και τους αγρότες και ο σοσιαλιστικός χαρακτήρας της κουβανικής επανάστασης είναι ο μόνος βιώσιμος δρόμος προς την ανάπτυξη, την κοινωνική δικαιοσύνη και την κυριαρχία για τους λαούς της Λατινικής Αμερικής.

Οι εξελίξεις στη Βραζιλία επιβεβαιώνουν για άλλη μια φορά αυτή την αγωνιστική πολιτική προοπτική.

Πηγή: http://atexnos.gr