τραγούδι:
Νοέμβρης μήνας ταξιδεύει-
Π.Θαλασσινός
Ο Νοέμβριος είναι ο ενδέκατος μήνας του Γρηγοριανού Ημερολογίου, με διάρκεια 30 ημερών.
Η ονομασία του ετυμολογείται από τη λατινική λέξη November, η οποία προέρχεται από το αριθμητικό novem, εννέα, επειδή στο αρχαίο δεκάμηνο ρωμαϊκό ημερολόγιο ο Νοέμβριος ήταν ο ένατος κατά σειρά μήνας.
Στη συνέχεια, με την προσθήκη του Ιανουαρίου και του Φεβρουαρίου, το ρωμαϊκό ημερολόγιο έγινε δωδεκάμηνο. Ο Νοέμβριος μετακινήθηκε στην ενδέκατη θέση, αλλά διατήρησε την παλιά του ονομασία.
Στη συνέχεια, με την προσθήκη του Ιανουαρίου και του Φεβρουαρίου, το ρωμαϊκό ημερολόγιο έγινε δωδεκάμηνο. Ο Νοέμβριος μετακινήθηκε στην ενδέκατη θέση, αλλά διατήρησε την παλιά του ονομασία.
Στην αρχαία Αθήνα ο Νοέμβριος ισοδυναμούσε με το δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Πυανοψιώνα και το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Μαιμακτηριώνα. Την περίοδο αυτή οι Αθηναίοι γιόρταζαν τα:
Απατούρια, κατά τη διάρκεια των οποίων οι νεαροί Αθηναίοι (Κούροι) εγγράφονταν στη φρατρία (ή φατρία=ευρύτερη οικογένεια), όπου ανήκαν, μία τελετή που παραλληλίζεται με τη βάπτιση των Χριστιανών. Ο πατέρας του παιδιού ήταν υποχρεωμένος να θυσιάσει αρνί ή κατσίκι και να δώσει μισή δραχμή στον ιερέα που θα τελούσε τη θυσία. Το εορταστικό τραπέζι, που ακολουθούσε, περιείχε κρέας, πίτες και κρασί.
Χαλκεία, κατά τα οποία οι σιδεράδες της πόλης τιμούσαν τον προστάτη Θεό τους Ήφαιστο.
Μαιμακτήρια, για να τιμήσουν τον θεό των καιρικών συνθηκών, Δία τον Μαιμάκτη, δηλαδή τον θυελλώδη και να του ζητήσουν ήπιο καιρό, σε μια εποχή που το κρύο δυνάμωνε. Από το προσωνύμιο αυτό του Δία πήρε το όνομά του τόσο η γιορτή, όσο και ο μήνας.
Στο λαϊκό καλαντάρι ο Νοέμβριος ονομάζεται:
Σποριάς και Μεσοσπορίτης, λόγω της σποράς δημητριακών και οσπρίων.
Βροχάρης για τις βροχές του.
Ανακατωμένος, λόγω των ακατάστατων καιρικών συνθηκών.
Κρασομηνάς, επειδή ανοίγουν τα καινούργια κρασιά.
Αϊ Ταξιάρχης, Αρχαγγελίτης, Αρχαγγελιάτης, Αϊ Στράτης και Αϊ Στράτηγος, από την εορτή των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ στις 8 Νοεμβρίου.
Αγιομηνάς, από την εορτή του Αγίου Μηνά (11 Νοεμβρίου).
Φιλιππιάτης, από την εορτή του Αγίου Φιλίππου (14 Νοεμβρίου).
Αντριάς, από την εορτή του Αγίου Ανδρέα (30 Νοεμβρίου).
Εργασίες
Μάζεμα ελιών.
Σπορά οσπρίων & σιτηρών.
«Ξελάκωμα» στ’ αμπέλια.
Υλοτομία.
Καίνε τις ξερές μπαμπακιές.
Μεταφέρονται οι κυψέλες στις οριστικές θέσεις τους για τον χειμώνα.
Έθιμα-προλήψεις
ΜΑΖΕΜΑ ΕΛΙΑΣ: Στην Αγιάσο της Λέσβου, στο τέλος της συγκομιδής, γινόταν ολόκληρη γιορτή. Ένας από τους ραβδιστές μπήγει ανάποδα το ραβδί του στη γη και του βάζει φωτιά, πιστεύοντας πως όταν λυγίσει το μακρύ ραβδί, θα λυγίσουν και οι ελιές του χρόνου από το βάρος των καρπών.
Οι γυναίκες στύβουν τις ελιές, με το μαύρο ζουμί τους, αλείφουν το πρόσωπό τους και χορεύουν γύρω από τη φωτιά, πετώντας τα καλάθια τους με ευχές στο νοικοκύρη, να έχει του χρόνου περισσότερο καρπό και στις ανύπαντρες να παντρευτούν.
Στις 3/11 Αίνο Θράκης, δεν άφηναν τα παπούτσια τους έξω από το σπίτι, όπως συνηθιζόταν αλλά τα έπαιρναν μέσα, «ίνα μη ιδών αυτά ο αρχιστράτηγος Μιχαήλ, ενθυμηθεί αυτούς και αναλάβει εκ της ζωής»
Στις 11/11 (του Αγ. Μηνά), οι τσοπάνηδες τον επικαλούνται για να βρουν ζώα που έχουν χάσει.
Οι γυναίκες δεν ανοίγουν ψαλίδι, με τη μαγικοδεισιδαιμονική σκέψη «να’ ναι το στόμα του λύκου κλειστό», ή στο σπίτι του τσοπάνη έκαναν ένα σπάγκο από μαλλί του προβάτου και το έδεναν 3 φορές. Έτσι πίστευαν ότι ο λύκος δε θα έκανε κακό στο κοπάδι τους. Αλλά έτσι «έραβαν» και τα κακά στόματα του χωριού.
Στις 26/11 (του Αγ. Στυλιανού), στον Βώλακα Δράμας, οι γυναίκες (όσες είχαν παιδιά) δεν δούλευαν, αλλά έβραζαν σιτάρι και το πήγαιναν στην εκκλησία και το μοίραζαν για υγεία, για να ζήσουν τα παιδιά.
Στις 30/11 (του Αγ. Ανδρέα), οι γυναίκες στο Βόιο Κοζάνης, έκαναν τηγανίτες (λαγγίτες), «για να μην τρυπήσει το τηγάνι». Απ’ αυτές έτρωγαν όλοι και έδιναν και στα ζωντανά τους.
Γιορτές
«ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ» (17/11). Το «ξεφάντωμα της… ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ».
Από την εορτή του Αγίου Φιλίππου (14 Νοεμβρίου) έως τα Χριστούγεννα (25 Δεκεμβρίου) η Εκκλησία επιβάλλει την τήρηση νηστείας, το γνωστό Σαρανταήμερο, ενώ μία ακόμη γιορτή σηματοδοτεί εκκλησιαστικά τον Νοέμβριο: Τα Εισόδια της Θεοτόκου (21 Νοεμβρίου),που μας θυμίζουν την έλευση της νεαρής Μαρίας (μετέπειτα Θεοτόκου) στον Ναό και την αφιέρωσή της στον Θεό από τους γονείς της Ιωακείμ και Άννα.
Παροιμίες
«Νοέμβρη οργώματα κι ελιές, δεν απολείπουν οι δουλειές».
«Το Νοέμβρη και Δεκέμβρη φύτευε καταβολάδες».
«Η Πούλια βασιλεύοντας, το μήνυμά της στέλνει. Ούτε τσοπάνος στα βουνά ούτε ζευγάς στους κάμπους».
«Άι- Μηνάς εμήνυσε του πάππου του χειμώνα: -Έρχομαι ή δεν έρχομαι και τ' Άι- Φιλίππου αυτού είμαι».
«Αν τ' Άη Φιλίππου λείπω, τ' Άγια, των Αγιών δε λείπω».
«Ο άη- Μηνάς εμήνυσε, πούλια μη ξημερώσει».
«Ο Νοέμβρης έκλεισε, τα ζευγάρια είν΄ στο στάβλο κι ούτε ζευγάς στον κάμπο».
«Ο Νοέμβρης σαν θα έλθει τα γομάρια μέσα κλείνει».
«Οποίος σπείρει τον Νοέμβρη ούτε σπόρο δεν Θα πάρει».
«Όταν έρθει ο Νοέμβρης σιγομπαίνει ο χειμώνας».
«Σ' τσι τριάντα, τ' Αγι-Αντριός, αντριεύεται το κρύο».
«Της ελιάς το φύλλο κι αν χαθεί, πάλι θε να ξαναβρεθεί».
«Τον Οκτώβρη τα κουδούνια, το Νοέμβρη παραμύθια».
«Του Σαρανταμέρου η μέρα «καλημέρα» - «καλησπέρα».
ΠΗΓΗ: http://www.sansimera.gr, http://users.sch.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.