ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΚΟΡΑΗΣ: ΕΝΑΣ ΜΕΓΑΛΟΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΗΓΕΤΗΣ!

Κορυφαίος δάσκαλος του γένους, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του ελληνικού διαφωτισμού, ο Αδαμάντιος Κοραής απεβίωσε σαν σήμερα.

Ο Αδαμάντιος Κοραής γεννήθηκε στην Σμύρνη στις 27 Απριλίου 1748. Η οικογένεια του κατάγονταν από τη Χίο και όντας εύποροι επέτρεψε στον Κοραή να σπουδάσει στην Ευαγγελική σχολή της Σμύρνης.

Οι εντυπώσεις του από την σχολή αυτή δεν είναι και οι καλύτερες και αυτό φαίνεται από τα ίδια του τα λόγια:" διδασκαλίαν πολλάν πτωχήν, συνωδευμένην με ραβδισμό πλουσιοπάροχον".

Τα πρώτα χρόνια

Ο παππούς του, Διαμαντής Ρύσιος, του άφησε κληρονομιά τη βιβλιοθήκη, η οποία τον βοήθησε να συμπληρώσει τις γνώσεις του. Βοήθεια μεγάλη στις σπουδές του υπήρξε ο δάσκαλός του Βερνάρδος Keun, Ολλανδός στην καταγωγή και ιερέας στο επάγγελμα. Ο πατέρας του Κοραή, Ιωάννης Κοραής, μεγάλος έμπορος υφασμάτων στην Σμύρνη, παρ΄όλο που αγαπούσε τα γράμματα, δεν ήθελε ο γιος του να γίνει λόγιος αλλά επιθυμούσε να το διαδεχτεί στις επιχειρήσεις του. Αυτός ήταν ο λόγος που το 1771 ο Αδαμάντιος Κοραής στέλνεται στο Άμστερνταμ με σκοπό να διευθύνει το υποκατάστημα της επιχείρησης του πατέρα του.

Στην Ολλανδία η κοινωνία δεν ήταν τόσο συντηρητική όσο στη Σμύρνη, ενώ ένας ελεύθερος αέρας πνέει στην πνευματική ζωή της χώρας. Εκεί ο Κοραής παραμελεί το εμπόριο και επιδίδεται στην μάθηση και στην τέχνη. Προσλαμβάνει δασκάλους που του μαθαίνουν Ολλανδικά, Εβραιακά, Ισπανικά και Γαλλικά. Μαθαίνει κιθάρα και Γεωμετρία. Προσλαμβάνει δάσκαλο ξιφασκίας και κάθε Σάββατο επισκέπτεται την Όπερα. όλες τις παραπάνω ενέργειες τις μαθαίνει ο πατέρας του μέσω των ραμμάτων που του στέλνει ο βοηθός του υποκαταστήματος στο Άμστερνταμ.

Κάποια στιγμή, όπως είναι φυσικό, χρεοκόπησε στο εμπόριο και μη έχοντας κάτι άλλο να κάνει, επέτρεψε το 1778 στη Σμύρνη. Εκεί η τυραννία των Τούρκων και το χαμηλό πνευματικό επίπεδο των Ελλήνων, τον σπρώχνουν για άλλη μία φορά στο εξωτερικό. Το Mon Pelie της Γαλλίας γίνεται το 1778 ο νέος τόπος κατοικίας του. Εκεί ξεκινάει τις σπουδές του στην Ιατρική κατά τη διάρκεια των οποίων πεθαίνουν και οι δύο γονείς του. Οι σπουδές του συνεχίζονται με δυσκολία λόγω των οικονομικών δυσχερειών. Τα εισοδήματά του αποτελούνται από ενισχύσεις συγγενών και από τις αμοιβές που του αφήνουν οι μεταφράσεις Γερμανικών και Αγγλικών ιατρικών βιβλίων στα Γαλλικά. Την ίδια εποχή μετέφρασε και μία κατήχηση του Μητροπολίτη Μόσχας Πλάτωνα στα Ελληνικά. 

Η επίδραση του διαφωτισμού

Κατά την διάρκεια των σπουδών του δεν παραμελεί να μελετά Έλληνες και Λατίνους συγγραφείς καθώς και νέους για την εποχή φιλόσοφους, όπως ο Χιουμ, ο Ελβέτιος και ο Βολτέρος. Το 1788 πηγαίνει στο Παρίσι, έχοντας γίνει ήδη διδάκτορας της Ιατρικής. Τον επόμενο χρόνο ξεσπάει η Γαλλική επανάσταση και μέσα στο μυαλό του Κοραή κατασταλάζει η πεποίθηση πως η παιδεία και γενικότερα "ο φωτισμός του Γένους" θα βοηθήσουν την Ελλάδα να απελευθερωθεί από τον Τούρκικο ζυγό.

Οι απόψεις

Στην αρχή προσπάθησε με διάφορες εκδόσεις να φέρει την αρχαία Ελληνική γραμματεία πιο κοντά στον σύγχρονο άνθρωπο και ιδιαίτερα στον σύγχρονο Έλληνα. Παράλληλα με τις εκδόσεις ασχολήθηκε με το "γλωσσικό ζήτημα", στο οποίο κρατούσε μία μέση θέση, μη δεχόμενος τον εξαρχαισμό της γλώσσας αλλά και μη θέλοντας την επικράτηση της νεοελληνικής δημοτικής. Σε όλες του τις εκδόσεις προτάσσει εκτενή προλεγόμενα, τους γνωστούς "αυτοσχέδιους στοχασμούς". Είναι κείμενα που ασχολούνται με τα προβλήματα του τότε σύγχρονου Έλληνα και τα οποία βοήθησαν στην διαμόρφωση των φρονημάτων της γενιάς του 1821.

Στα προλεγόμενά του κατέθετε τις προτάσεις του για τη παιδεία, το περιεχόμενο, τα εγχειρίδια και τις μεθόδους της διδασκαλίας και κυρίως τη γλώσσα, που ήταν το βασικό μέλημα των λογίων κατά την περίοδο του Διαφωτισμού. Βασικές του ιδέες ήταν η ανάγκη μετακένωσης της δυτικής παιδείας στην Ελλάδα κι ο εκσυγχρονισμός της διδασκαλίας (μεταξύ άλλων υποστήριζε την αλληλοδιδακτική μέθοδο, την αποφυγή της χρήσης της αρχαίας γλώσσας στη διδασκαλία και τη συγγραφή νέων εγχειριδίων γραμματικής καθώς και λεξικών, για τα οποία κατέθετε συγκεκριμένες προτάσεις). Για την εφαρμογή των ιδεών του συμμετείχε στην ομάδα των λογίων που ίδρυσαν το 1811 το περιοδικό ΕΡΜΗΣ Ο ΛΟΓΙΟΣ, στο οποίο αρθρογραφούσε συχνά.

Ως κύριο στόχο είχε τη διαμόρφωση ενός γλωσσικού οργάνου κατάλληλου για την πνευματική ανάπτυξη. Στα 1811 θα συμμετάσχει στην κίνηση πολλών σύγχρονών του ελλήνων λογίων, για την κυκλοφορία του περιοδικού, που πραγματευόταν θέματα φιλολογικού, φιλοσοφικού κι ευρύτερου πνευματικού χαρακτήρα. Προσδοκούσε ότι το 15ήμερο αυτό έντυπο θα συνέβαλε αποφασιστικά στην παιδευτική αναμόρφωση των συμπατριωτών του κι υπήρξε τακτικός συνεργάτης του.

Ο Κοραής και η Ελληνική Επανάσταση

Από το 1821 και με την έναρξη της ελληνικής επανάστασης θα κατευθύνει τη δράση του σύμφωνα με τη νέα κατάσταση που έχει δημιουργηθεί. Παρόλο που θεωρούσε ότι ο Αγώνας θα 'πρεπε να καθυστερήσει κατά 3 τουλάχιστον 10ετίες, εξαρχής υποστήριξε ενεργά την προσπάθεια των Ελλήνων για ανεξαρτησία. Όπως γράφει ο ίδιος, αιφνιδιασμένος από το κίνημα, που το περίμενε περί τα 1850, "το θηκάρι ερρίφθη πλέον μακριά και το σπαθί δεν θα ξαναεισέλθει". Θα συμμετάσχει, λοιπόν, ως ιδρυτικό στέλεχος στο Φιλελληνικό Κομιτάτο του Παρισιού (1825), που συγκροτήθηκε προκειμένου να προβάλει τις ελληνικές θέσεις σε ομογενείς και ξένους και να συγκεντρώσει απαραίτητες υλικές συνδρομές. Ο ίδιος θ' αναπτύξει συχνή αλληλογραφία με φιλέλληνες πολιτικούς -μεταξύ αυτών κι ο Τόμας Τζέφερσον- και λόγιους, αρθρογραφώντας παράλληλα σε ξένα έντυπα για την ενίσχυση της Επανάστασης. Φοβάται για το τι θα γίνει μετά την απελευθέρωση. Προφητεύει πως οι Έλληνες δε θα μπορέσουν ν' αυτοδιοικηθούν και θα ζητήσουν προστασία ξένης δύναμης. Κι όντως έτσι έγινε.

Το 1825 η Ελληνική Κυβέρνηση ζητά προστασία από την Αγγλία κι ετοιμάζεται ν' αποδεχτεί κάποιο ξένο βασιλιά στην Ελλάδα. Ο Κοραής προσπαθώντας ακόμα και τότε να βοηθήσει, προτρέπει τους Έλληνες να θεσπίσουν φιλελεύθερο σύνταγμα που να περιορίζει τις δικαιοδοσίες του βασιλιά. Ο Καποδίστριας αναλαμβάνει πρωθυπουργός κι αλλάζει η τροπή των πολιτικών πραγμάτων. Αν και δύσπιστος τάσσεται υπέρ του Καποδίστρια στην αρχή. Και πράγματι, ο Κοραής δεν ήταν πολιτικός. Ήταν ένας αγνός πατριώτης, ένας δυναμικός δημοκράτης, ένας ασυμβίβαστος άνθρωπος. Γι' αυτές του τις ενέργειες θα λάβει ευχαριστήρια επιστολή (9 Απριλίου 1827) από τα μέλη της Γ' Εθνοσυνέλευσης της Τροιζήνας.

Ο θάνατος

Στην τελευταία περίοδο της ζωής του επιθυμούσε να πεθάνει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα, λόγω της κακής κατάστασης της υγείας του. Ο Κοραής υπέφερε παιδιόθεν από αιμοπτύσεις. Πέθανε τελικά στο Παρίσι, στις 6 Απριλίου 1833, σε ηλικία 84 χρονών. Τις ακριβείς συνθήκες του θανάτου του μας τις δίνει ο Χιώτης γιατρός Φίλιππος Φουρναράκης, ο οποίος στάθηκε από τους πιο στενούς συντρόφους του Κοραή, σε μια επιστολή του προς τον Ιάκωβο Ρώτα: ο θάνατος του Κοραή δεν είχε έλθει φυσιολογικά, αλλά επισπεύθηκε από ένα ατύχημα: το μεσημέρι της 18ης Μαρτίου 1833 ο Κοραής μετά από απώλεια της ισορροπίας του υπέστη κάταγμα στο μηριαίο οστούν και μυϊκή κάκωση. Αυτό σε συνδυασμό με την επιδεινούμενη αρθρίτιδα από την οποία έπασχε, επέσπευσε το τέλος, το οποίο επήλθε στις 12:40 μεταμεσονύχτια ώρα.

Αποφθέγματα

-"Κεντρίστε τη φιλοτιμία με το να επαινείτε τα καλά και στους γονείς και στα παιδιά. Ο έπαινος θερμαίνει κι αυξάνει τα καλά, ενώ αντίθετα η αδιαφορία τα παγώνει, τα ζαρώνει και τελικά τ' απονεκρώνει."

-"Μικρότερο κακό είναι η αγραμματοσύνη, παρά η κακή και χωρίς μέθοδο εκπαίδευση. Είναι βέβαιο πως ανάμεσα στους αγράμματους ευκολότερα βρίσκει κανείς άνθρωπο ενάρετο, παρά ανάμεσα σ' εκείνους που εκπαιδεύτηκαν χωρίς σωστή μέθοδο."

-"Οι δικαστές πρέπει να έχουν σαν οδηγό τα έθιμα, τα κείμενα και προ παντώς τον ορθό λόγο."

-"Όπου βλέπεις πολέμους μην έχεις καμιά αμφιβολία πως εκεί η πολιτική έχει χωριστεί απ' την ηθική. Οι συχνοί πόλεμοι είναι σημάδι αδιάψευστο της πλεονεξίας και της βαρβαρότητας των Εθνών."

- "Παίνεψε τόσο τον καλόν, ώστε απ' αυτό να ενοχλείται ο αδιάφορος, να ντρέπεται ο κακός, και τότε θα δεις τι αποτελέσματα μπορεί να φέρει αυτή η τακτική."

- "Πολιτεία που δεν έχει σαν βάση της την παιδεία, είναι οικοδομή πάνω στην άμμο."

Έργα

-Βίος Αδαμαντίου Κοραή συγγραφείς παρά του ιδίου

-Άτακτα, 5 τόμοι

-Αδαμαντίου Κοραή Επιστολαί προς τον Σμύρνης Πρωτοψάλτην

-Προλεγόμενα εις τας προς Τιμόθεον δύο και προς Τίτον μίαν επιστολάς του Αποστόλου Παύλου

-Επιστολή ανέκδοτος Αθανασίου του Παρίου προς Κοραήν

-Διάλογος δύο Γραικῶν (1805)

-Ἄσμα πολεμιστήριον (1800)

-Σάλπισμα πολεμιστήριον (1801)

diafotismos.wikispaces.com/el.wikipedia.org/sansimera.gr/

Πηγή: http://arcadia938.gr