ΤΟ ΑΓΝΩΣΤΟ «ΠΡΟΣΩΠΟ» ΤΗΣ ΓΥΑΡΟΥ-ΕΝΑΣ ΣΠΑΝΙΟΣ ΟΙΚΟΤΟΠΟΣ ΠΟΥ ΕΓΙΝΕ ΤΟΠΟΣ ΜΑΡΤΥΡΙΟΥ! (VIDEO)

Η Γυάρος ή Γιούρα είναι ποτισμένη με πόνο, απελπισία και προσμονή.

Το μικρό νησί των Κυκλάδων, άγριο, άνυδρο και αφιλόξενο, φέρει βαρύ αποτύπωμα από τους χιλιάδες ανθρώπους που εξορίστηκαν, βασανίστηκαν, αδικήθηκαν, πέθαναν μακριά από τους δικούς τους. 
Μαρτυρικός τόπος εξορίας ήδη από τα χρόνια του αυτοκράτορα Διοκλητιανού, η Γυάρος έχει εγγραφεί στη συλλογική μνήμη ως «θανατονήσι».

Μαρτυρίες αναφέρουν οτι περίπου το 65 πΧ εξορίστηκε στη Γυάρο ο στωικός φιλόσοφος Μουσώνιος Ρούφος, ο οποίος κατάφερε να επιβιώσει επειδή ανακάλυψε μια κρήνη.

Από το νησί της εξορίας και των βασανιστηρίων, το οποίο μέχρι και η Χούντα του Μεταξά είχε κρίνει ακατάλληλο για διαμονή ακόμα και για τους αντιφρονούντες, υπολογίζεται ότι πέρασαν περίπου 22.000 άνθρωποι, απλά γιατί δεν συμφωνούσαν με την εξουσία.

Τα σύγχρονα χρόνια έγινε τόπος εξορίας από το 1947 μέχρι το 1952, από το 1955 μέχρι το 1961 και από το 1967 μέχρι το 1974.

Το πρώτο διάστημα, οι πολιτικοί κρατούμενοι ζούσαν σε σκηνές, χωρίς καμία υποδομή, εκτεθειμένοι στις άγριες καιρικές συνθήκες και στα φίδια που γέμιζαν το νησί.

Οι εργασίες για τον εκβραχισμό της περιοχής και την ανέγερση των φυλακών άρχισαν από το 1947 και μετά και μάλιστα από τους ίδιους τους ταλαιπωρημένους, διψασμένους και άσιτους κρατούμενους.

Πολλοί αφησαν την τελευταία τους πνοή εκεί, κατά το χτίσιμο των κτηρίων, εξαιτίας της εξάντλησης και των κακουχιών.

Η Γυάρος κατά τη Χούντα των συνταγματαρχών

Μετά το 1961 και κάτω από τη διεθνή κατακραυγή, η Γυάρος αδειάζει από κρατουμένους.

Όμως όχι για πολύ. Το 1967 η Χούντα θα στείλει νέα κύματα και οι θάλαμοι θα ξαναγεμίσουν αγωνιστές και αντιφρονούντες ως το 1968.

Αυτή τη φορά στην ξεραΐλα της Γυάρου θα βρεθούν και γυναίκες, μερικές εξ αυτών και με τα παιδιά τους.

Κατά τη Χούντα του Ιωαννίδη, το 1973, στέλνονται και πάλι περίπου 40 πολιτικοί κρατούμενοι.

Η εξορία της Γιούρας έκλεισε οριστικά τον Ιούλιο του 1974 με την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα.

Ένας τόπος με σπάνια βιοποικιλότητα

Το νησί αυτό, που είναι ένας βράχος ο οποίος δεν καταφέρνει ούτε νερό να συγκρατήσει, έχει και μια άγνωστη πλευρά, πολύ λιγότερο προβεβλημένη, εξαιτίας της σκοτεινής του ιστορίας και του βάρους που φέρει και έχει σχέση με το οικοσύστημα.

Με συντονιστή τη WWF και έξι ακόμα συμμετέχοντες φορείς (Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου, Αναπτυξιακή Εταιρεία Κυκλάδων, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Γεωγραφίας, MOm, Tethys Research Institute,) επιχειρήθηκε, στο πλαίσιο του προγράμματος Cyclades Life, να «χαρτογραφηθεί» η ζωή στο συγκεκριμένο νησί, το οποίο το 2011 εντάχθηκε στο Δίκτυο Natura 2000.

Η βλάστηση αποτελείται κυρίως αποτελείται από φρύγανα και χαμηλή ή ψηλή βλάστηση του είδους Juniperus spp.

(© Α.Βonetti/WWF Ελλάς)

Στο νησί βρέθηκε μία και μόνη πηγή γλυκού νερού.

Η Γυάρος έχει φίδια του είδους Hierophis viridiflavus, ενώ στις δεκάδες θαλάσσιες σπηλιές της καταφεύγουν μεσογειακές φώκιες.

Με βάση τα όσα κατέγραψε η WWF για το Cyclades life, στη Γυάρο:

Ζει και αναπαράγεται το 27% του ελληνικού και το 14% του παγκόσμιου πληθυσμού της Μεσογειακής φώκιας (70 άτομα, 10 γεννήσεις το χρόνο)

Καταγράφηκαν πάνω από 37 είδη πουλιών, όπως οι σπάνιοι μαυροπετρίτες, σπιζαετοί, και πολλά θαλασσοπούλια

Ανακαλύφθηκε η μεγαλύτερη αποικία του σπάνιου Μύχου (αγελαίο θαλασσοπούλι), με πάνω από 2.000 άτομα, να φωλιάζει στις βραχώδεις ακτές της Γυάρου

Υπάρχουν μοναδικοί, εκτεταμένοι και υγιείς θαλάσσιοι οικότοποι (λιβάδια Ποσειδωνίας και τραγάνα), που φιλοξενούν θαλάσσιους οργανισμούς και πληθυσμούς ψαριών

Υγιή λιβάδια Ποσειδωνίας εκτείνονται σε όλη τη περιοχή σε βάθη έως 40 μέτρα, χωρίς ίχνη καταστροφής από αλιεία με τράτα

(© Γ.Ρηγούτσος/WWF Ελλάς)

Η Γυάρος στην αρχαιότητα

Σύμφωνα με τη μυθολογία, η Γυάρος ταυτίζεται με το σημείο στο οποίο ο Ποσειδώνας θανάτωσε τον Αίαντα το Λοκρό, τον ήρωα του Τρωικού Πολέμου.

Ο Αίας είχε ατιμάσει την Κασσάνδρα, την κόρη του Πρίαμου και της Εκάβης μέσα στο ναό της θεάς Αθηνάς. Κατά την επιστροφή του στη Λοκρίδα, ο Αίας και αφού η Αθηνά του βούλιαξε το πλοίο, ανέβηκε πάνω σε έναν βράχο λέγοντας προς τους θεούς ότι θα επιβιώσει παρά την θέληση τους.

Τότε ο Ποσειδώνας προσβεβλημένος από την αλαζονεία του, διέλυσε τον βράχο με την τρίαινα του και ο Αίας χάθηκε. Πιστεύεται ότι το σώμα του έχει θαφτεί είτε στη Μύκονο ή στη Δήλο σύμφωνα με μια ταφική επιγραφή που αναφέρει: «Αἴαντος τοῦ Οϊλέως κειμένου ἐν Μυκόνῳ τῇ νήσῳ».

Αναφορά στη Γυάρο κάνει ο φιλόσοφος Θεόφραστος, τον 3ο αιώνα π.Χ., που αναφέρει ότι το νησί ερήμωσε επειδή... τεράστια ποντίκια έδιωξαν τους κατοίκους.