ΑΔΕΛΦΙΚΗ ΖΗΛΕΙΑ!

Γράφει η Ολυμπιάννα Λαζανά*

Ας φανταστούμε ένα φυλλοβόλο δέντρο, όπως για παράδειγμα μια συκιά. Η συκιά αυτή έχει βγάλει αυτήν την περίοδο πολλούς μικρούς καρπούς. Οι καρποί της είναι όλοι τους μοναδικοί και εντελώς διαφορετικοί μεταξύ τους. Θα λέγαμε πώς το μόνο κοινό μεταξύ των καρπών είναι ότι ‘ανήκουν’ στην ίδια συκιά.

Τα αδέρφια σε μια οικογένεια, είτε είναι δύο, είτε τρία, είτε πολύ περισσότερα δεν διαφέρουν πολύ από τους καρπούς της συκιάς που περιγράψαμε παραπάνω. Το βασικό ενοποιητικό τους στοιχείο είναι ότι έχουν την ίδια ‘ρίζα’, δηλαδή τους ίδιους γονείς. Αρκεί όμως το γεγονός αυτό, το ότι τα αδέρφια έχουν τους ίδιους γονείς και άρα μοιράζονται την αγάπη των γονιών τους, για να έχουν αρμονικές σχέσεις μεταξύ τους;

Η απάντηση είναι μάλλον αρνητική.

Ας δούμε όμως τους λόγους…

Η ζήλια είναι ένα φυσιολογικό και υγιές συναίσθημα, που εκδηλώνεται γύρω στους 15 μήνες ζωής του παιδιού. Είναι η περίοδος που το βρέφος μπορεί να παρατηρεί και να διακρίνει διαφορές, άρα και να κάνει και συγκρίσεις. Κορυφώνεται ανάμεσα στα 3 και στα 5 έτη, γιατί σε εκείνη την ηλικία το νήπιο έχει αποκτήσει σχετική αυτονομία και ταυτόχρονα νιώθει την ανάγκη για προστασία. Από τα 6 έτη και μετά το συναίσθημα της ζήλιας εξασθενεί (χωρίς να εξαφανίζεται οριστικά). Είναι ακριβώς η περίοδος που το παιδί εντάσσεται στη σχολική ζωή και αρχίζει να δομεί φιλικές σχέσεις, άρα αποκτά μια θέση και σε άλλα περιβάλλοντα εκτός του στενού οικογενειακού.

Οι τρόποι εκδήλωσης του -υγιούς κατά τ’ άλλα- συναισθήματος της ζήλιας είναι ποικίλοι:

H επιθετικότητα είναι μια συνηθισμένη και υγιής μορφή εκδήλωσης των συναισθημάτων του νηπίου για το μικρότερο μέλος της οικογένειας. Η επιθετικότητα μπορεί να περιλαμβάνει χτυπήματα, δαγκωνιές προς τη μαμά ή και το μωρό, απειλές να διώξουν το μωρό ή επιθυμία να εξαφανιστεί με κάποιον τρόπο.

Η προσκόλληση στη μαμά, δηλαδή η επιθυμία του παιδιού να βρίσκεται κοντά της και να καταλαμβάνει περισσότερο χώρο και χρόνο, είναι ένας ακόμη τρόπος εκδήλωσης της ζήλιας.

Η παλινδρόμηση, η επιστροφή δηλαδή σε προηγούμενο αναπτυξιακό στάδιο όπου το παιδί για παράδειγμα χρειάζεται ξανά πάνα γιατί ‘βρέχεται’, ή ζητά να πιει γάλα από το μπιμπερό ή ακόμα και να θηλάσει εκεί που είχε μάθει να πίνει από το ποτήρι, είναι εξίσου συνηθισμένη.

Τέλος, η αλλαγή συμπεριφοράς ή και συναισθήματος (άρνηση για φαγητό, άρνηση για το σχολείο, μελαγχολική διάθεση..) είναι ενδείξεις ότι το παιδί ζηλεύει.

Μην ξεχνάτε ότι αν υπάρχει κάποιο αδερφάκι το παιδί μπορεί να νιώθει ότι υπολείπεται, ότι δεν είναι πια αξιαγάπητο, ότι έχει χάσει ένα μεγάλο μέρος της προσοχής των ενηλίκων. Όλα αυτά ενδέχεται να τα δείχνει ξεκάθαρα, ή να τα βιώνει πιο ‘εσωτερικά’ θα λέγαμε. Σχεδόν πάντα όμως γίνεται αντιληπτό από τους γονείς, ανεξαρτήτως του τρόπου με τον οποίο τα βιώνει το παιδί.

Βασική πηγή του συναισθήματος της ζήλιας των μικρών παιδιών είναι ο φόβος τους ότι θα χάσουν την αγάπη των γονιών τους, επειδή ουσιαστικά είναι αναγκασμένα να ‘μοιραστούν’ τους γονείς τους με ένα δεύτερο, τρίτο ή και τέταρτο παιδί. Αν οι γονείς καταφέρουν να δείξουν έμπρακτα στο παιδί που ζηλεύει ότι η αγάπη τους είναι και θα παραμείνει σταθερή και ότι ‘εξακολουθούν να τα αγαπούν το ίδιο όπως και πριν γεννηθεί ο μικρός αδερφός/ή’ (φράση κλειδί) όλα θα πάνε καλά και θα ξεπεραστούν σχετικά ομαλά οι όποιες κρίσεις ζήλιας.

Ας δούμε όμως ποια στάση είναι καλό να υιοθετήσουν οι γονείς προκειμένου να βοηθήσουν το παιδί τους να βιώσει ομαλά, και να ξεπεράσει εντέλει, τα ανταγωνιστικά συναισθήματα (ζήλιας) προς τα μικρότερα ή και μεγαλύτερα αδέρφια τους.

Αποδεχτείτε ότι το παιδί σας ζηλεύει (το μικρότερο ή το μεγαλύτερο αδερφάκι του). Ειδικά στην περίπτωση που το μεγαλύτερο παιδί ζηλεύει το νεογέννητο δείχνετε πώς κατανοείτε τα συναισθήματα του μεγάλου προς το μωρό, όμως για κανένα λόγο δε του επιτρέπετε να τα κάνει πράξη. Προστατεύστε το μωρό.

Προσπαθήστε να μην κρίνετε ή επικρίνετε το παιδί που ζηλεύει. Φράσεις του τύπου ‘Πρέπει να ντρέπεσαι για αυτό που έκανες’ ή ‘Δεν είσαι καλό παιδί’ δημιουργούν τύψεις στο παιδί, και το οδηγούν αναπόφευκτα στο να ‘πνίξει’ τη ζήλια του. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι θα διαρκέσει περισσότερο, εφόσον θα καταπιεστεί.

Στην περίπτωση που τα παιδιά σας καυγαδίζουν μην εμπλέκεστε ενεργά, παρά μόνο αν η κατάσταση βγει εκτός ελέγχου και κινδυνεύει η σωματική ακεραιότητα των παιδιών σας. Μην προσπαθήσετε να βρείτε το δίκιο (ποιος ξεκίνησε τον καυγά και γιατί), δεν έχει νόημα. Ο στόχος είναι να τους δείξετε ότι η όποια σύγκρουση είναι μεταξύ τους και ότι εκείνα είναι υπεύθυνα για τη σχέση τους.

Αποφύγετε τη σύγκριση ανάμεσα στα αδέρφια. Τονίζετε τα προτερήματα κάθε παιδιού ξεχωριστά και όχι σε αντιδιαστολή με τα αντίστοιχα του αδερφού/αδερφής. Για παράδειγμα ‘Είσαι σπουδαίος στο μπάσκετ!’ και όχι ‘Είσαι τόσο καλός στο μπάσκετ όσο και ο αδερφός σου!’.

Όταν υπάρχει μωρό στο σπίτι (ή και πριν γεννηθεί) δίνετε προσοχή στο μεγάλο παιδί και το συμπεριλαμβάνετε στη φροντίδα του μωρού (αν το επιθυμεί). Το επιβραβεύετε για τη συνεισφορά του στη φροντίδα του μωρού, και του τονίζετε πώς το αγαπάτε.

Τέλος, μην αντιμετωπίζετε τα παιδιά σας με ταυτόσημο τρόπο (για παράδειγμα ίδια ρούχα, ίδιο αυτοκινητάκι- κούκλα). Είναι σαν να τους λέτε ‘σου πήρα το ίδιο για να μην ζηλέψεις!’.

 

Η Ολυμπιάννα Λαζανά έκανε σπουδές Ψυχολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στην Κλινική Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο Paul-Valery III του Μοντπελιέ, της Γαλλίας. Ζει και εργάζεται στην Κόρινθο ως ψυχολόγος. Εδώ και 2 χρόνια είναι επιστημονική συνεργάτης στο Πρόγραμμα ''Εκπαίδευση των παιδιών Ρομά'' του Πανεπιστημίου Αθηνών, μέσα από το οποίο επισκέπτεται σχολεία στην Κορινθία και συντονίζει βιωματικές δράσεις, και είναι συντονίστρια σε Σχολές Γονέων στην Κορινθία. Νιώθει τυχερή που κάνει αυτό που αγαπά, και ακόμα περισσότερο, που δουλεύει με παιδιά, εφήβους και τους γονείς τους!

Πηγή: https://olympiannalazana.wordpress.com